Tədbirdə Azərbaycan Milli Xalça Muzeyinin direktoru Şirin Məlikova, Mədəniyyət Nazirliyinin Muzey, qalereya və sərgilər şöbəsinin müdiri Nərgiz Abdullayeva, Latviyanın Azərbaycandakı səfirliyinin missiya rəhbərinin müavini, müvəqqəti işlər vəkili Viya Buşa, Gülbünü Bələdiyyəsi Tarix və İncvəsənət Muzeyinin direktoru Valda Darqais çıxış ediblər. Daha sonra qonaqlar sərgi ilə tanış olublar. Sərginin adı Gülbenedə anadan olan iki məşhur rəssamın - Yulius Maderniks və Yulius Straumenin yaradıcılığına həsr edilən və 2018-ci ildən etibarən hər il bu şəhərdə keçirilən festivalın adından götürülüb. Ötən əsrin birinci yarısında Latviya peşəkar tətbiqi sənətinin və dizaynının əsaslarını qoymuş bu məşhur sənətkarlardan Yulius Straumenin adı Azərbaycan xalçaçılığı ilə də bağlıdır. Qafqaz Kustar Komitəsində rəssamlıq şöbəsinin müdiri kimi onun tabeliyində bir çox yerdə, o cümlədən müasir Azərbaycan ərazisində emalatxanalar fəaliyyət göstərirdi. Straume Qafqazda mütəmadi olaraq etnoqrafik ekspedisiyalar aparır, əksəriyyətini xalça ornamentləri təşkil edən milli əl işi nümunələrinin saysız-hesabsız eskizlərini və fotoşəkillərini toplayırdı. Texniki tapşırıq kimi toxuculara paylamaq üçün eskizləri qrafik kağız üzərində çəkmək fikri ona aiddir.
Onun eskizləri, eləcə də Azərbaycan xalçalarının eskizləri xalçaçılıq tarixini özündə qoruyub saxlayan nadir, qiymətli irsdir. Sərgidə Yulius Straumenin Qafqaz və Şərq incəsənətinin, həmçinin art-deko üslubunun, milli romantizmin təsirini özündə əks etdirən eskizlərinin reproduksiyaları nümayiş olunur. Eskizlərin orijinalları Köhnə Druvyena Məktəb-Muzeyi (Latviya), Gülbene Bələdiyyəsi Tarix və İncəsənət Muzeyi (Latviya), Latviya Milli İncəsənət Muzeyi (Latviya) və Gürcüstan İncəsənət Muzeyi – Mədəniyyət Tarixi Muzeyində (Gürcüstan) qorunur.
Ekspozisiyanın əsas hissəsini Straume və Maderniksin eskizləri əsasında hazırlanmış müasir tekstil və çini əsərləri təşkil edir. Bunlar “Saxsa” Xalq Tətbiqi Sənəti Studiyasının (Latviya) üzvləri və onun direktoru Biruta Akmentina tərəfindən yaradılmış şərflər, dəsmallar, corablar və əlcəklər, rəssam İnes Brantsın (Latviya) naxışlarla bəzədiyi çini qablar, eləcə də Təbriz İslam İncəsənət Universitetinin professoru Kərim Mirzəyi və onun tələbələri tərəfindən yaradılmış xalça, balış və süfrələrdir.
Sərgi çərçivəsində Dekorativ İncəsənət və Dizayn Muzeyinin Latviya toxuculuq kolleksiyasının kuratoru Ruta Rinkanın Latviya tekstilinə dair mühazirəsi keçiriləcək, həmçinin Gülbene İncəsənət Məktəbinin və Azərbaycan Milli Xalça Muzeyinin mütəxəssislərinin xüsusi olaraq bu sərgi üçün hazırladığı uşaqlar üçün proqramlar yer alacaq.
Sərgi AMXM, Gülbene Bələdiyyəsi Tarix və İncəsənət Muzeyi, Dekorativ İncəsənət və Dizayn Muzeyi, Latviya Milli İncəsənət Muzeyi, Gülbene İncəsənət Məktəbi, Gürcüstan İncəsənət Muzeyi – Mədəniyyət Tarixi Muzeyinin birgə təşkilatçılığı, Azərbaycan Respublikası Mədəniyyət Nazirliyi, Latviyanın Azərbaycandakı Səfirliyi, Latviya Dövlət Mədəniyyət Kapitalı Fondunun dəstəyi ilə keçirilir və 2023-cü il yanvarın 6-dək davam edəcək.
Пресс-релиз
19 октября в Азербайджанском национальном музее ковра состоялась церемония открытия выставки "Два Юлиуса". На мероприятии выступили директор АНМК Ширин Меликова, завотделом музейного сектора Министерства культуры Наргиз Абдуллаева, заместитель руководителя миссии посольства Латвии в Азербайджане, временный поверенный Вия Буша, директор Гулбенского краевого историко-художественного музея Вальда Ворза. Затем гости ознакомились с экспозицией.
Название выставки повторяет название ежегодного фестиваля в Гулбене, проводимого с 2018 года. Этот фестиваль посвящен творчеству двух известных художников, родившихся в Гулбене – Юлиуса Страуме и Юлиуса Мадерниекса. Оба знамениты тем, что в первой половине прошлого века заложили основы латышского профессионального прикладного искусства и дизайна.
Имя Юлиуса Страуме связано и с развитием азербайджанского ковроткачества. Он был чиновником Кавказского кустарного комитета, управляющего множеством мастерских, в том числе на территории современного Азербайджана. По долгу службы Страуме регулярно предпринимал этнографические экспедиции по Кавказу, из которых привозил бесчисленные зарисовки и фотографии изделий народных промыслов, большую часть которых составляли ковровые орнаменты. Ему принадлежит идея выполнять технические рисунки ковров на миллиметровке для раздачи их ткачихам-надомницам в качестве техзадания. Его эскизы, а также зарисовки азербайджанских ковров представляют собой ценнейшее наследие, хранящее уникальный срез истории азербайджанского ковроткачества.
На выставке будут демонстрироваться репродукции зарисовок Юлиуса Страуме, в которых прослеживается влияние как кавказского и восточного искусства, так и стиля ар-деко, а также национального романтизма. Оригиналы этих работ хранятся в коллекциях Старой школы-музея Друвиены (Латвия), Гулбенского краевого историко-художественного музея (Латвия), Латвийского национального художественного музея и Дворца искусств Грузии – Музея истории культуры.
Значительную часть экспозиции составят современные произведения текстиля и фарфора, выполненные на основе эскизов Страуме и Мадерниекса. Это шарфы, полотенца, носки и варежки, созданные членами Студии народного прикладного искусства «Сахса» (Латвия), в том числе ее руководительницей Бирутой Акментыней, фарфоровая посуда, расписанная художницей Инес Брантс (Латвия), а также ковры, подушки и скатерти, выполненные Керимом Мирзаи, профессором Тебризского университета исламского искусства, и его студентами.
В рамках выставки состоится лекция о латышском текстиле, которую проведет Рута Ринка, куратор коллекции латышского текстиля Музея декоративного искусства и дизайна, а также будут продемонстрированы детские программы, подготовленные специально для данной выставки специалистами художественного училища города Гулбене и Азербайджанского национального музея ковра.
Выставка организована АНМК совместно с Гулбенском краевым историко-художественным музеем (Латвия), Музеем декоративного искусства и дизайна (Латвия), Латвийским национальным художественным музеем, художественным училищем города Гулбене (Латвия) и Дворцом искусств Грузии – Музеем истории культуры при поддержке Министерства культуры Азербайджана, посольства Латвии в Азербайджане и Государственного фонда культурного капитала (Латвия) и продлится до 6 января 2023 года.
Xebertime.az
Xüsusi müxbir: Aygün Oqtay
